Praktijk in beeld

Praktijk van de Wiel is een kleinschalige praktijk die sinds 2003 actief is in de jeugdzorg en de dyslexiezorg. Om kinderen in het verlengde van de dyslexiebehandeling te ondersteunen bij begrijpend lezen, heeft de praktijk de Prolex-leesnAPP ontwikkeld. Praktijkhouder René van de Wiel is er trots op.

Praktijk van de Wiel is een vrij kleine praktijk, gevestigd in het Noord-Brabantse Herpt, op steenworp afstand van de mooie vestingstad Heusden. “Ons team bestaat op dit moment uit tien orthopedagogen en GZ-psychologen. We willen goed werk leveren op een slimme manier. Daarom ben ik continue gespitst op het ontdekken van nieuwe dingen die effectief lijken te zijn. In 2014 zijn we gestart om gedurende de dyslexiebehandeling ook aandacht te besteden aan het aanpakgedrag van kinderen bij het kijken naar teksten in combinatie met het executief functioneren. Kinderen leren om eerst na te denken, dan pas te reageren. Dus: hoe reageer ik als ik iets waarneem, wat gebeurt er in mijn brein, hoe reageer ik erop? We zagen al snel dat we bij sommige kinderen meer bereikten door deze geïntegreerde aanpak van lezen, denken en reageren toe te passen.”

Verbinding tussen technisch en begrijpend lezen

“Natuurlijk is ons hoofddoel om ervoor te zorgen dat een kind met technisch lezen vooruitgaat, maar uiteindelijk moet het kind ook de inhoud van de tekst kunnen begrijpen. Het programma dat we hiervoor ontwikkeld hebben, is vooral bedoeld voor leeszwakke en/of concentratiezwakke kinderen. Het borduurt voort op een concept van bijzonder hoogleraar Kees van den Bos, die inmiddels met emeritaat is. Hij heeft destijds een digitaal framework gemaakt om taakaanpak en begrijpen van inhoud van tekst met elkaar te verbinden. Dit programma is genaamd Hints. We hebben hem gevraagd of wij zijn concept verder mochten uitbouwen. Dat vond hij geweldig. Je kunt dus zeggen dat wij het wiel dat Van den Bos heeft uitgevonden een stukje groter en toegankelijker hebben gemaakt voor een grotere doelgroep”, vertelt René.

De Prolex-leesnAPP

Het programma dat praktijk van de Wiel heeft ontwikkeld, werd in eerste instantie in een papieren vorm gegoten. Om er ervaring mee op te doen, is het uitsluitend ingezet bij kinderen met ernstige enkelvoudige dyslexie die tijdens de dyslexiebehandeling een goede progressie lieten zien. “Het ging om kinderen die in betrekkelijk korte tijd een snelle groei doormaakten. Daardoor was er binnen de context van de vergoede behandeling tijd over om óók aandacht te besteden aan begrijpend lezen”, legt René uit.
Inmiddels is het programma gedigitaliseerd tot de Prolex-leesnAPP en wordt het standaard aangeboden als ‘staartje van de reguliere dyslexiebehandeling’. “Het merendeel van de ouders en kinderen maakt er gebruik van, maar niet allemaal. Om te beginnen moet het kind zelf redelijk gemotiveerd zijn, maar we zien dat het ook belangrijk is dat de ouders, of soms grootouders, de urgentie van leesbegrip inzien en in staat zijn hun (klein)kind te motiveren.”

Herkennen van vragen

De Prolex-leesnAPP is geschikt voor kinderen van groep vier van het basisonderwijs tot en met het eerste leerjaar van het voortgezet onderwijs. Het programma helpt hen om verschillende vragen te herkennen die cruciaal zijn voor het doorgronden van een tekst en voor tekstbegrip. Die vragen kun je vergelijken met begrijpend leesstrategieën en zijn onder meer gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van de eerdergenoemde Kees van den Bos. Het gaat bijvoorbeeld om opzoekvragen, invulvragen, kennisvragen en vragen over signaalwoorden. “Ook bij dit programma voor begrijpend lezen gaat het erom dat het kind eerst nadenkt voordat het reageert. Om het kind op weg te helpen, kan het programma ook hints geven. Het kind krijgt altijd feedback van het programma, zowel op zijn aanpakgedrag (heb ik de goede vraag gebruikt?) als op de inhoud (is mijn antwoord goed of fout?).”

Feedback voor behandelaar

De behandelaar krijgt eveneens feedback, op proces en inhoud. De behandelaar ziet bijvoorbeeld hoeveel (milli)seconden het kind nodig had om een vraag te beantwoorden, of het kind het juiste type vraag heeft gekozen en of het antwoord juist was. René: “Die feedback geeft nuttige informatie en is een mooie basis om het kind bij te sturen. De behandelaars zijn heel blij zijn met het programma. Ze geven aan dat het heel makkelijk is in te passen binnen hun behandeling.”

Uitrol naar het onderwijs

Inmiddels gebruiken zo’n vijfhonderd kinderen de Prolex-leesnAPP. Wie de app eenmaal heeft gedownload, kan het programma bij wijze van spreken tot in lengte der dagen blijven gebruiken. Er is geen tijdslimiet. Regelmatig krijgt het kind updates en worden nieuwe, hedendaagse teksten toegevoegd.
Ongeveer de helft van de gebruikers laat bij begrijpend lezen een goede progressie zien. “Op dit moment zijn we bezig om het programma in onze regio uit te rollen in het onderwijs. De reacties van scholen lopen sterk uiteen. Sommige vinden het geweldig, andere zien het vooral als een extra belasting. Dat is jammer, want ik ben ervan overtuigd dat dit programma bijdraagt aan het versterken van leesbegrip. Zeker in deze periode waarin veel kinderen achterstanden hebben opgelopen, kan dat een meerwaarde hebben.”

Volgende stap: een game

René is zichtbaar trots op de Prolex-leesnAPP, die in eigen huis werd gebouwd en bruikbaar is in de dyslexiepraktijk, thuis en op school. Het komende jaar zal gebruikt worden voor de doorontwikkeling. “Het programma is nu nog vrij saai. Daardoor voelt het voor kinderen nog te veel als iets wat ze van school moeten doen, iets wat verplicht is. Het programma moet meer het karakter van een game krijgen. Om de concurrentie aan te gaan met hedendaagse games, moeten we nog wel wat stappen zetten. Zodra we zover zijn, stel ik het programma ook graag ter beschikking aan andere praktijken. Met liefde!”, besluit René.